Đau dạ dày (đau bao tử): Nguyên nhân, triệu chứng, và chẩn đoán

Đau dạ dày được biết đến là đang căn bệnh phổ biến và trở thành nỗi khổ chung của nhiều người. Nếu không được phát hiện và điều trị sớm thì bệnh có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm cho sức khỏe. Vì vậy, trong quá trình theo dõi các triệu chứng, thực sự cần thiết phải xác định nguyên nhân để có biện pháp kiểm soát kịp thời.

Đau dạ dày là gì?

Đau dạ dày là bệnh do nhiều nguyên nhân khác nhau mà dạ dày bị tổn thương hoặc không thực sự bị tổn thương mà rối loạn nhu động dạ dày và tăng tiết acid dịch vị. Từ đó, bệnh gây ra cảm giác đau âm ỉ, nóng rát hoặc nóng rát vùng bụng trên. Sự đau đớn khó chịu gây ra cho cơ thể này thường chỉ tồn tại trong thời gian ngắn. Tuy nhiên với nhiều trường hợp cơn đau diễn ra liên tục và dữ dội lại là dấu hiệu cảnh báo nhiều vấn đề sức khỏe nguy hiểm khác.

Đau dạ dày khám ở đâu?

Đau dạ dày có thể xuất hiện ở vùng bụng trên ở giữa bụng, hoặc có thể lệch sang trái hoặc phải, đau có thể lan ra sau lưng. Cơn đau có thể xuất hiện khi đói hoặc về đêm, hoặc sau khi ăn khiến người bệnh có cảm giác nặng nề, nóng trong, ăn uống không được.

Đau dạ dày thường đi kèm với một loạt các triệu chứng đi kèm. Cụ thể như:

• Trào ngược acid hoặc ợ chua ợ nóng.

• Buồn nôn.

• Chướng bụng.

• Ợ hơi kèm đôi khi có chất lỏng hoặc thức ăn có vị đắng, mùi hôi.

• Hôi miệng hoặc miệng có vị chua.

Nguyên nhân gây đau dạ dày

1. Loét dạ dày tá tràng

Nguyên nhân phổ biến nhất là vi khuẩn Helicobacter pylori hoặc sử dụng thuốc giảm đau NSAID hoặc aspirin. Ngoài ra mắc viêm loét dạ dày tá tràng còn có thể do các nguyên nhân hiếm gặp như bệnh Crohn, hội chứng Zollinger-Ellison…

2. Viêm cấp tính niêm mạc dạ dày và tá tràng

Bệnh thường xuất hiện đột ngột sau khi uống nhiều rượu, ăn nhiều gia vị cay, uống thuốc giảm đau chống viêm không steroid hoặc dùng aspirin.

3. U ác thực quản, dạ dày

Ung thư thực quản phổ biến ở những người hút thuốc và nghiện rượu và đặc biệt phổ biến hơn ở người có độ tuổi trung niên. Đây cũng là những nguyên nhân nguy hiểm dẫn đến các triệu chứng đau dạ dày hàng ngày gặp phải.

4. Chứng khó tiêu chức năng

Người bệnh thường đau hoặc tức vùng bụng trên hoặc có cảm giác nóng rát vùng bụng trên, ăn nhanh no, sau khi ăn có cảm giác nóng trong người. Các bác sĩ tiến hành nội soi dạ dày để xem niêm mạc có bình thường không, chỉ viêm teo hay viêm loét đại tràng đã phát triển.

5. Thói quen ăn uống thiếu khoa học không đúng giờ giấc

Thói quen ăn uống không lành mạnh là nguyên nhân chính dẫn đến bệnh đau dạ dày. Một số ví dụ phổ biến là nguyên nhân gây đau dạ dày bao gồm:

• Ăn uống không điều độ và không ăn đúng giờ hoặc quá khuya.

• Ăn quá nhanh, ăn quá no hoặc để bụng quá đói.

• Ăn nhiều đồ chiên xào, cay nóng.

• Vừa ăn vừa làm việc khác không tập trung nhưđọc sách, chơi game, học bài, xem TV…

• Sử dụng thức ăn không hợp vệ sinh (thực phẩm bẩn, ôi thiu…).

• Sử dụng quá nhiều rượu bia, chất kích thích, thuốc lá…

6. Căng thẳng và lo lắng mãn tính

Khi tâm lý căng thẳng và lo lắng nhiều, các hormone và chất dẫn truyền thần kinh trong cơ thể sẽ được giải phóng. Điều này có thể ảnh hưởng tiêu cực đến nhu động ruột và co bóp dạ dày, dẫn đến đau bụng, ợ chua, đầy hơi, v.v. Ngoài ra, căng thẳng có thể làm mất cân bằng hệ vi khuẩn đường ruột của bạn, dẫn đến những cơn đau dạ dày thông thường.

7. Tác dụng phụ của thuốc

Một số loại thuốc thường được sử dụng có thể gây khó chịu cho dạ dày và gây ra các vấn đề tiêu hóa khác. Đặc biệt, người bệnh cần thận trọng khi sử dụng các loại sau:

• Thuốc giảm đau không kê đơn: Aspirin là thuốc có thể ảnh hưởng đến niêm mạc dạ dày và gây khó chịu cho dạ dày cùng các vấn đề khác. Ngoài ra còn một số loại thuốc giảm đau khác như: ibuprofen, naproxen… cũng có thể gây ợ nóng và kích ứng dạ dày,…

• Thuốc kháng sinh: Thuốc kháng sinh thường được sử dụng để điều trị nhiễm trùng, tiêu diệt vi khuẩn, v.v. Tuy nhiên, một số loại có thể gây đau bụng kèm buồn nôn, tiêu chảy, đầy hơi… để cân bằng hệ vi sinh đường ruột.

• Thuốc hạ cholesterol: Một số loại thuốc hạ cholesterol có thể ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa, gây táo bón, đầy bụng hoặc tiêu chảy.

• Thuốc giảm đau opioid: Thuốc giảm đau opioid mạnh như oxycodone, hydrocodone, v.v. có thể gây táo bón, buồn nôn, đau quặn bụng, đầy hơi, v.v.

• Bổ sung sắt: Sắt giúp máu mang oxy đến cung cấp cho các tế bào trong cơ thể nhưng một số chất bổ sung có thể gây kích ứng dạ dày và gây đau dạ dày.

• Thuốc chống ung thư: Một tác dụng phụ của một số loại thuốc chống ung thư là đau dạ dày.

8. Dị ứng và không dung nạp thực phẩm

Người b dị ứng và không dung nạp thực phẩm có nguy cơ cao gây đầy hơi và đau dạ dày. Một số loại phổ biến bao gồm:

• Sữa.

• đậu phụng.

• đậu nành.

• lúa mì.

• Động vật có vỏ (ốc, nghêu, v.v.)

• cá.

• Trứng.

Trong trường hợp dị ứng hoặc không dung nạp một số loại thức ăn, đồ uống về tiêu hóa, bệnh nhân nên liên hệ trực tiếp với bác sĩ để lên kế hoạch ăn uống phù hợp. Điều quan trọng là không nên cố gắng tiêu thụ những thực phẩm này trong thời gian dài, vì điều này sẽ chỉ làm cho cơn đau dạ dày trở nên tồi tệ hơn.

9. Các nguyên nhân khác gây đau bụng có thể bị nhầm lẫn với bệnh đau dạ dày

• Ngộ độc thực phẩm.

• Viêm tụy cấp.

• Bán hoặc tắc ruột.

• Sỏi mật.

• U tụy, u đường mật.

Các biến chứng tiềm tàng do đau dạ dày

Nếu đau dạ dày cấp tính thì hầu hết các triệu chứng xuất hiện đột ngột nhưng có thể khỏi hoàn toàn trong vài tuần. Tuy nhiên với tình trạng đau dạ dày mãn tính thì tần suất và mức độ nghiêm trọng của cơn đau cao hơn. Một số biến chứng nguy hiểm tiềm ẩn có thể phát sinh bao gồm:

• Chảy máu dạ dày.

• Thủng dạ dày.

• Hẹp môn vị

Đau dạ dày được chẩn đoán bằng phương pháp như thế nào?

Ban đầu để Chẩn đoán bệnh đau dạ dày bác sĩ sẽ hỏi một số câu hỏi để nắm rõ tình trạng bệnh hiện tại của bệnh nhân. Các câu hỏi có thể là vị trí, mức độ đau, diễn biến nước tiểu… Sau đó, tùy vào tình trạng bệnh mà bác sĩ sẽ chỉ định chẩn đoán phù hợp và trong đó nội soi thực quản là cách tốt nhất để chẩn đoán nguyên nhân. Ngoài ra, siêu âm bụng, chụp X-quang bụng hoặc CT scan, MRI… cũng có thể giúp chẩn đoán và loại trừ các bệnh lý khác.

Làm thế nào để chữa và điều trị đau dạ dày?

Tùy vào nguyên nhân mà bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp điều trị cụ thể:

• Đối với căn nguyên là loét dạ dày, người bệnh nên làm lành vết loét bằng thuốc ức chế bơm proton làm giảm tiết acid dạ dày (PPI), ví dụ: omeprazole, pantoprazole, lanzoprazole, rabeprazole, esomeprazole. (2)

• Đối với viêm loét dạ dày do vi khuẩn Helicobacter pylori, bệnh nhân cần được điều trị bằng thuốc kháng sinh kết hợp PPI.

• Nếu NSAID hoặc aspirin gây đau dạ dày, bệnh nhân cần được điều trị bằng PPI nhiều hơn.

• Đối với chứng khó tiêu chức năng, bệnh nhân có thể được điều trị bằng PPIs đơn thuần hoặc kết hợp với thuốc làm tăng nhu động đường tiêu hóa (Prokinetics).

Phương pháp điều trị và giảm đau dạ dày tại nhà

• Uống đủ nước mỗi ngày để đảm bảo quá trình tiêu hóa và hấp thu các chất dinh dưỡng diễn ra hiệu quả. (3)

• Ăn nhiều bữa nhỏ mỗi ngày.

• Nhai thức ăn của bạn từ từ.

• Tập thể dục ít nhất 30 phút hàng ngày để giảm căng thẳng và thay đổi lối sống để duy trì sự cân bằng.

• Tuyệt đối tránh xa những thực phẩm khiến tình trạng bệnh trở nên trầm trọng hơn (đồ nhiều dầu mỡ, cay nóng,…).

• Tránh nằm trong thời gian dài vì điều này có thể làm cho cơn đau trở nên tồi tệ hơn và thậm chí gây ra chứng ợ chua khó chịu.

• Uống trà gừng có thể làm giảm các triệu chứng đau bụng.

• Tuyệt đối tránh hút thuốc là và uống rượu bia.

• Tránh các loại thức ăn khó tiêu hóa như thức ăn béo, nhiều acid, thức ăn cay, thức ăn nhiều dầu mỡ… để giảm các triệu chứng đau dạ dày, khó chịu.

• Uống nước chanh pha với baking soda có thể làm giảm nồng độ acidtrong dạ dày, từ đó có thể giảm các triệu chứng ợ nóng và khó tiêu.

Tuy nhiên nếu cơn đau trở nên nghiêm trọng và cả hai phương pháp này đều không hiệu quả hoàn toàn thì bệnh nhân nên liên hệ với bác sĩ ngay lập tức. Đây là giải pháp tốt nhất để điều trị kịp thời và ngăn chặn những biến chứng nguy hiểm về sau.

Cách phòng ngừa đau dạ dày (hay đau bao tử)

Đau dạ dày là tình trạng đang rất phổ biến và có thể gặp ở nhiều đối tượng, lứa tuổi khác nhau. Căn bệnh này có thể tiềm ẩn nhiều biến chứng nguy hiểm và ảnh hưởng trực tiếp đến tâm lý, cuộc sống cũng như sức khỏe. Vì vậy việc phòng ngừa đau dạ dày sớm là vô cùng cần thiết và có thể áp dụng một số giải pháp hữu ích như sau:

• Ăn chậm và nhai kỹ.

• Tránh thực phẩm gây dị ứng.

• Uống nhiều nước.

• Quản lý cảm xúc để tránh thường xuyên căng thẳng.

• Tập thể dục thường xuyên.

• Hạn chế ăn chất béo và thực phẩm chế biến sẵn, ăn liền.

Trên đây là tổng hợp tất cả những thông tin liên quan đến bệnh đau dạ dày thường gặp. Hi vọng qua những chia sẻ này thì người bệnh và bạn đọc có thể cập nhật thêm những kiến ​​thức hữu ích để có thể theo dõi và phát hiện sớm các bệnh lý của mình.