Dấu hiệu tiểu đường thai kỳ 3 tháng đầu, giữa và 3 tháng cuối

Bệnh tiểu đường thai kỳ là gì?

Theo WebMD, bệnh tiểu đường xảy ra khi hormone tuyến tụy insulin bị thiếu hoặc giảm tác động lên cơ thể con người, hoặc cơ thể không chuyển hóa tốt insulin. Glucose là một chất dinh dưỡng thiết yếu cung cấp năng lượng cho hoạt động của tế bào trong cơ thể. Tuy nhiên, glucose không thể tự di chuyển từ mạch máu đến tế bào, cần có insulin để vận chuyển. Chúng ta mắc bệnh tiểu đường vì có quá nhiều đường trong mạch máu và các biến chứng đi kèm với nó.

Tiểu đường thai kỳ là tình trạng lượng đường trong máu cao hơn bình thường khi đang mang thai. Bệnh phát triển và xảy ra trong thời kỳ thai nghén từ tuần 24 đến 28. Bệnh ảnh hưởng đến khả năng sử dụng đường (glucose) của các tế bào trong cơ thể, từ đó khiến lượng đường trong máu tăng cao. Nếu thai phụ không phát hiện bệnh sớm sẽ không tốt cho mẹ và thai nhi.

Vì vậy, khám thai định kỳ và kiểm tra đường huyết thường xuyên giúp thai phụ đảm bảo sức khỏe của cả mẹ và bé trong suốt thai kỳ.

Nguyên nhân gây ra bệnh tiểu đường thai kỳ?

Theo thông tin từ Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), bình thường tuyến tụy chịu trách nhiệm sản xuất insulin để điều chỉnh lượng đường trong máu. Tuy nhiên, khi mang thai, các hormone trong nhau thai sản sinh ra các hormone đặc biệt để giúp thai nhi tăng trưởng và phát triển, chính điều này lại làm gián đoạn quá trình sản xuất insulin này. Tuyến tụy cần sản xuất nhiều insulin hơn, đôi khi gấp đôi, dẫn đến tình trạng ‘kháng insulin’.

Tuy nhiên, trong trường hợp cơ thể không thể sản xuất đủ insulin khi mang thai, bệnh tiểu đường thai kỳ có thể xảy ra. Do đó, cần phải giảm hoặc tăng lượng insulin hoặc làm cả hai.

Đối tượng dễ mắc tiểu đường thai kỳ khi mang thai

Theo trang web của NHS, đây là trang web y tế lớn nhất Vương quốc Anh, với hơn 50 triệu lượt truy cập mỗi tháng , một số người sau đây sẽ có nguy cơ mắc bệnh tiểu đường trong tương lai

• Phụ nữ trên 30 tuổi.
• Phụ nữ dân tộc thiểu số bao gồm thổ dân Úc, người đảo Thái Bình Dương, người châu Á, người Philippines, người Ấn Độ, người Trung Quốc, người Trung Đông hoặc người Việt Nam.
• Chủng tộc: Người châu Á là nhóm dân tộc có nguy cơ mắc bệnh tiểu đường thai kỳ cao.
• Tiền sử gia đình mắc bệnh tiểu đường tuýp 2.
• Phụ nữ thừa cân hoặc béo phì trước và trong khi mang thai.
• Bị tiểu đường thai kỳ trong lần mang thai trước.
• Tiền sử sinh đẻ ≥ 4000g.
• Tiền sử dung nạp glucose bất thường, bao gồm tiền sử đái tháo đường thai kỳ, đường huyết dương tính.
• Tiền sử sản khoa bất thường: thai chết lưu không rõ nguyên nhân, sảy thai liên tiếp không rõ nguyên nhân, sinh non, dị tật thai nhi.
• Phụ nữ mắc hoặc có tiền sử mắc hội chứng buồng trứng đa nang.

Tiểu đường thai kỳ có những dấu hiệu phổ biến nào?

Theo Hiệp hội Đái tháo đường Hoa Kỳ (ADA) sẽ chia thành 4 loại phổ biến:

• Loại 1: Do cơ thể người mẹ bị thiếu hụt tuyệt đối insulin.
• Tiểu đường tuýp 2: Do mẹ bị thiếu insulin tương đối, đây là loại phổ biến nhất thường xảy ra ở người bình thường và mẹ già.
• Loại đặc biệt: Loại đái tháo đường này có liên quan đến một số bệnh đặc hiệu khác như: Hội chứng đái tháo đường đơn gen, đái tháo đường do thuốc và hóa chất (ví dụ: glucocorticoid, thuốc điều trị HIV/AIDS).
• Tiểu đường thai kỳ: Loại tiểu đường này thường được chẩn đoán trong ba tháng giữa hoặc ba tháng cuối của thai kỳ.

Các dấu hiệu phổ biến của bệnh tiểu đường và bệnh tiểu đường ở thai nhi bao gồm:

• Đi tiểu nhiều lần trong ngày.
• Khát.
• Giảm cân không có lý do rõ ràng.
• Đôi mắt mờ đi.

Ngoài ra, bà bầu bị tiểu đường có thể gặp các triệu chứng như đau đầu, khó chịu, mệt mỏi. Tất cả các triệu chứng và dấu hiệu này ở phụ nữ mắc bệnh tiểu đường không đặc trưng cho thai kỳ và do đó có thể xảy ra với bất kỳ ai.

Dấu hiệu tiểu đường thai kỳ theo từng giai đoạn

Dấu hiệu tiểu đường thai kỳ trong 3 tháng đầu và 3 tháng

dấu hiệu tiểu đường thai kỳ đều không rõ ràng và không dễ nhận biết ở mỗi giai đoạn. Vì vậy, bà bầu nên kiểm tra lượng đường trong máu thường xuyên trong thai kỳ và làm như vậy trong ba tháng giữa và ba tháng cuối của thai kỳ.

Đại đa số phụ nữ mang thai vô tình mắc bệnh tiểu đường khi khám định kỳ, bệnh này có nhiều khả năng được phát hiện trong ba tháng đầu nếu tình trạng này đã xuất hiện trong lần mang thai trước hoặc nếu họ bị huyết áp cao, nhiễm trùng đường tiết niệu. hoặc nếu bạn đã từng sinh một em bé lớn bất thường.

Đi tiểu nhiều và khát nước trong thời kỳ đầu mang thai là dấu hiệu không đặc hiệu ở bà bầu.

Dấu hiệu tiểu đường thai kỳ 3 tháng cuối

• Khát nước tăng và nhiều hơn bình thường: Biểu hiện điển hình của bệnh tiểu đường thai kỳ 3 tháng cuối là uống nhiều nước và cảm thấy khát nhiều hơn.
• Mệt mỏi bất thường: Đây là biểu hiện không đặc hiệu, bà bầu bị tiểu đường thai kỳ sẽ mệt mỏi hơn rất nhiều so với những bà bầu khác.
• Thường xuyên bị khô miệng: Miệng của bà bầu có thể bị khô và nứt nẻ ngay cả khi uống nhiều nước.

Ngoài ra, một số dấu hiệu tiểu đường thai kỳ 3 tháng cuối khác mà bà bầu cần lưu ý đó là:

• Xuất hiện triệu chứng mờ mắt nhưng tình trạng này không kéo dài.
• Nước tiểu chứa đường có hiện tượng kiến bu vào.
•  Thèm ăn uống và không kiểm soát.

Tuy nhiên, tất cả những dấu hiệu này ở phụ nữ mang thai là không đặc hiệu. Cách chính xác để xác định bệnh tiểu đường này là làm xét nghiệm đường huyết và hỏi ý kiến ​​​​bác sĩ.

Tiểu đường thai kỳ có nguy hiểm không?

Tiểu đường thai kỳ khá nguy hiểm nếu mẹ không được chăm sóc và quản lý cẩn thận. Điều này có thể dẫn đến lượng đường trong máu cao và gây nguy hiểm cho mẹ và thai nhi.

Ảnh hưởng của bệnh tiểu đường thai kỳ đến thai nhi

• Cân nặng khi sinh quá mức: Khi lượng đường trong máu của bà bầu cao hơn bình thường có thể khiến thai nhi phát triển quá mức và tăng nguy cơ bị viêm tầng sinh môn khi sinh nở.
• Khiến trẻ sinh non: lượng đường trong máu cao làm tăng nguy cơ sinh non khiến trẻ sinh non.
• Suy hô hấp dẫn đến khó thở: Trẻ chào đời sớm hơn dự kiến ​​của mẹ bị tiểu đường thai kỳ có thể mắc hội chứng suy hô hấp dẫn đến khó thở.
• Lượng đường trong máu thấp (do hạ đường huyết): Khi trẻ sơ sinh của những bà mẹ mắc bệnh tiểu đường có nguy cơ bị hạ đường huyết (hạ đường huyết) ngay sau khi sinh, trầm cảm nặng có thể gây co giật ở trẻ.
• sau này bé dễ bị béo phì và tiểu đường tuýp 2: Sinh ra từ người mẹ bị tiểu đường sẽ khiến bé dễ bị béo phì và tiểu đường tuýp 2 thường gặp ở những đứa trẻ khác.
• Thai chết lưu: Nếu bệnh tiểu đường không được điều trị có thể dẫn đến thai chết lưu trong bụng mẹ hoặc khi sinh.

Ảnh hưởng của tiểu đường thai kỳ đối với mẹ

• Mẹ sẽ dễ bị cao huyết áp và tiền sản giật: Hội chứng nặng của bệnh tiểu đường là cơ thể người bệnh bị cao huyết áp và tiền sản giật cùng với các triệu chứng khác. Trong những trường hợp khác, nó có thể gây tử vong cho cả mẹ và bé.
• Phải mổ đẻ để mổ lấy thai: Thai phụ bị tiểu đường thai kỳ sẽ tăng nguy cơ phải mổ đẻ vì thai nhi quá lớn.

Khi nào nên khám sàng lọc bệnh tiểu đường thai kỳ

Khoảng tuần thứ 20 của thai kỳ, các quá trình và hoạt động liên quan đến sản xuất insulin bị ảnh hưởng bởi các hormone sinh sản. Đây là lý do tại sao cần phải tầm soát bệnh tiểu đường thai kỳ định kỳ cho phụ nữ mang thai, cho dù họ có tiền sử bệnh hay không. Thời điểm khởi phát của bệnh thường là từ tuần 24 đến 28 của thai kỳ, mặc dù vẫn có thể có các dấu hiệu của bệnh tiểu đường thai kỳ trước hoặc sau khoảng thời gian này vài tuần.

Khi mang thai, cơ thể mẹ có nhu cầu đường tăng cao do nhu cầu năng lượng tăng cao. Tình huống lý tưởng là khi sản xuất insulin vừa đủ để phù hợp với lượng đường tăng lên. Nhưng không phải bà bầu nào cũng đạt được trạng thái lý tưởng này.

Do đó, Mayo Clinic khuyến nghị những phụ nữ có nguy cơ mắc bệnh tiểu đường thai kỳ trung bình nên đi xét nghiệm trong ba tháng giữa của thai kỳ (tuần 24 đến 28). Nếu bạn thuộc nhóm có nguy cơ cao, việc xét nghiệm có thể được thực hiện trong lần khám thai đầu tiên của bạn.

Xét nghiệm tiểu đường thai kỳ hoạt động như thế nào?

Nên sàng lọc bệnh tiểu đường thai kỳ khi em bé được 24 đến 28 tuần tuổi. Có 2 phương pháp chẩn đoán bệnh này như sau:

Phương pháp 2 bước

Bước 1: Người bệnh sẽ được cho uống 50g đường glucose. (Phụ nữ mang thai nên ăn no trước khi uống). Sau khoảng 1 giờ, đo glucose huyết tương. Nếu kết quả >= 7,2 mmol/L, sản phụ sẽ được hướng dẫn làm tiếp bước 2.

Bước 2: Giai đoạn này người bệnh không được ăn thức ăn, chỉ được uống nước lọc để kiểm tra. Thai phụ sẽ được uống 100 g glucose pha với 250 ml nước lọc. Từ đó, các bác sĩ sẽ đo glucose 1 giờ, 2 giờ, 3 giờ sau khi uống và trước khi uống glucose.

Một phụ nữ mang thai sẽ được chẩn đoán mắc bệnh tiểu đường thai kỳ nếu có ít nhất 2 chỉ số bằng hoặc lớn hơn các khoảng sau:

Theo tiêu chuẩn chẩn đoán của Carpenter/Coustan: Lúc

• đói: 95 mg/dL (5,3 mmol/L).
• Thời gian 1 – 1 giờ: 180 mg/dL (10 mmol/L).
• Thời gian 2 – 2 giờ: 155 mg/dL (8,6 mmol/L).
• 3 đến 3 giờ: 140 mg/dL (7,8 mmol/L).

Dựa trên tiêu chuẩn chẩn đoán của Nhóm dữ liệu bệnh tiểu đường quốc gia:

• Khi phụ nữ mang thai đói: 105 mg/dL (5,8 mmol/L).
• Thời gian 1 – 1 giờ: 190 mg/dL (10,6 mmol/L).
• Thời lượng từ 2 đến 2 giờ: 165 mg/dL (9,2 mmol/L).
• Thời lượng từ 3 đến 3 giờ: 145 mg/dL (8,0 mmol/L).

Phương pháp 1 bước

Quy trình xét nghiệm chẩn đoán đái tháo đường theo Phương pháp 1 bước sẽ được thực hiện từ tuần 24-28 của thai kỳ ở những phụ nữ đã được chẩn đoán chưa đái tháo đường, như sau:

Đầu tiên, phụ nữ mang thai cũng sẽ được uống dung dịch chứa 75 g. của Glucose, sau đó các bác sĩ sẽ đo glucose vào thời điểm lúc đói, 1 giờ và 2 giờ sau khi uống đường. Phương pháp này thường được thực hiện vào buổi sáng và khi bụng đói trong vòng ít nhất 8 tiếng.

Nếu kết quả chẩn đoán đáp ứng một trong các điều kiện thì thai phụ bị đái tháo đường thai kỳ:

• Khi đói ≥ 92 mg/dL (5,1 mmol/L).
• Thời gian 1 – 1 giờ ≥ 180 mg/dL (10,0 mmol/L).
• Thời gian 2 – 2 giờ ≥ 153 mg/dL (8,5 mmol/L).

Phụ nữ mang thai bị tiểu đường thai kỳ nên làm gì?

Kiểm soát đường huyết

• Khi bị tiểu đường thai kỳ, bà bầu phải chủ động kiểm soát đường huyết trong giới hạn hẹp một cách chủ động và an toàn, để đảm bảo an toàn cho mẹ và bé.
• Đường huyết lúc đói của người mẹ phải < 5,8 mmol/L, đường huyết của người mẹ sau khi ăn 1 giờ phải < 7,8 mmol/L và đường huyết của người mẹ sau khi ăn 2 giờ phải < 7,2 mmol/L. Đường huyết lúc đói của phụ nữ mang thai không được thấp hơn 3,4 mmol/l.

Dinh dưỡng trị liệu

Tỷ lệ phụ nữ mang thai có thể cân bằng lại lượng đường trong máu thông qua điều chỉnh chế độ ăn uống mà không cần can thiệp bằng thuốc là 75 đến 80%. Để làm được điều này, mẹ bầu cần hết sức lưu ý đến lượng chất bột đường và dưỡng chất nạp vào cơ thể mỗi ngày, cụ thể như sau:

• Tổng năng lượng bà bầu bị tiểu đường thai kỳ cần nạp (được tính trên cơ sở trọng lượng cơ thể) là: 30 Kcal/kg.
• Chế độ dinh dưỡng bà bầu nên nạp vào để đảm bảo mức tăng cân cần thiết cho thai kỳ: 0,45kg/tháng trong 3 tháng đầu thai kỳ, 0,2-0,35kg/tuần trong 3 tháng giữa và 3 tháng cuối thai kỳ.
• Bà bầu nên phân bổ năng lượng đều trong ngày cho 3 bữa chính, 3 bữa phụ và không nên ăn quá nhiều chất bột đường vào mỗi bữa sáng.

Điều trị bằng thuốc

Nếu đã áp dụng đúng cách trên mà vẫn không có tác dụng, thai phụ nên sử dụng các loại thuốc do bác sĩ chỉ định, thông thường như sau:

• Cho đến nay, insulin human là loại thuốc duy nhất được FDA chấp thuận bệnh nhân tiểu đường thai kỳ sử dụng.
• Những bệnh nhân này nên được bác sĩ đo đường huyết từ 4 đến 6 lần/ngày (thường là trước bữa ăn, sau khi mẹ ăn 2 giờ và trước khi đi ngủ). Người nhà bệnh nhân cần liên hệ ngay với bác sĩ khi thai phụ có dấu hiệu đường huyết cao hoặc thấp hơn bình thường.

Phòng ngừa tiểu đường thai kỳ

Không có cách phòng ngừa tiểu đường thai kỳ tuyệt đối nhưng nếu mẹ bầu duy trì thói quen ăn uống, sinh hoạt hợp lý thì tỷ lệ mắc bệnh sẽ giảm đáng kể. Nếu mẹ bầu đã từng mắc bệnh thì nhất định mẹ bầu nên tuân thủ những thói quen lành mạnh sẽ giúp mẹ giảm nguy cơ mắc bệnh trong lần mang thai sau hoặc giảm khả năng phát triển bệnh tiểu đường tuýp 2 cho mẹ sau này.

Các phương pháp phòng ngừa tiểu đường thai kỳ hiệu quả mẹ bầu có thể tham khảo:

• Chọn thực phẩm sạch, lành mạnh: Thực phẩm giàu chất xơ, ít chất béo và ít calo như trái cây, rau xanh, ngũ cốc nguyên hạt…
• Thường xuyên tập thể dục, vận động nhẹ: Bà bầu chị em có thể tập thể dục nhẹ nhàng 30 phút mỗi ngày như tưới cây, dọn dẹp nhà cửa, đi dạo…
• Bà bầu nên giữ cân nặng hợp lý khi có ý định mang thai và trong suốt thai kỳ: Thừa cân béo phì trước khi mang thai sẽ dẫn đến một số bệnh khi mang thai như tiểu đường thai kỳ. sản khoa, tiền sản giật, sinh non… Vì vậy, nếu bạn đang thừa cân và đang có kế hoạch sinh con, hãy điều chỉnh cân nặng cho phù hợp.
• Tránh tăng cân quá nhiều khi mang thai: Một trong những nguyên nhân dẫn đến tiểu đường thai kỳ là do mẹ tăng cân quá nhanh, quá mức. Bác sĩ sản phụ khoa sẽ tư vấn mức tăng cân phù hợp cho bà bầu, tùy thuộc vào cân nặng và tình trạng của thai nhi.

Theo bác sĩ Bùi Thị Thu Hà, để duy trì các hoạt động thể chất, các bà mẹ có thể:

“Tập thể dục:

• Đi bộ, Bơi lội: Giảm đau lưng, các cơ được vận động, các mạch máu được xoa bóp và ưa nước, lưu thông máu tốt cho mẹ và con, ngăn ngừa táo bón, phù chân.
• Yoga: Giúp luyện thở, cung cấp lượng oxi dồi dào và loại bỏ khí cacbonic, giúp xương khớp dẻo dai, kiểm soát cân nặng, giảm nguy cơ mắc bệnh tiểu đường.”

Câu hỏi thường gặp về bệnh tiểu đường thai kỳ

Bị tiểu đường thai kỳ có được uống sữa khi mang thai không?

Ngoài việc ăn uống điều độ, đủ 4 nhóm chất chính thì 2-3 ly sữa (400-600 ml) mỗi ngày rất cần thiết cho bà bầu. Nếu bà bầu bị tiểu đường, mẹ nên chọn sữa không đường để tránh đường huyết tăng cao.

Bị tiểu đường thai kỳ có sinh thường được không?

Nếu bạn bị tiểu đường thai kỳ, bạn có thể sinh thường nếu bé có cân nặng vừa phải, không quá to (bé nặng dưới 4kg). Nếu em bé nặng hơn 4 kg, các bác sĩ có thể chỉ định sinh mổ để đảm bảo an toàn cho mẹ và bé.

Bệnh tiểu đường thai kỳ có tự khỏi sau khi sinh con?

Bệnh tiểu đường thai kỳ có thể tự khỏi sau khi sinh. Tuy nhiên, như đã nói ở trên, phụ nữ bị tiểu đường thai kỳ nếu không có biện pháp kiểm soát đường huyết tốt sẽ có nguy cơ cao mắc bệnh tiểu đường trong những lần mang thai tiếp theo.
Một số phụ nữ bị tiểu đường nhẹ trước khi mang thai nhưng không phát hiện kịp thời và nặng hơn sau khi sinh con, hậu quả có thể mang bệnh cho mẹ suốt đời.